Wat is de overlevingsmodus?
De term overlevingsmodus verwijst naar een staat waarin je lichaam en geest zich richten op het simpelweg overleven. In deze modus is er weinig ruimte om werkelijk te leven; je functioneert in een soort waas, gedreven door angst en onbewuste pijn. Wanneer je brein ‘gevaar’ detecteert—zelfs als dit gevaar niet reëel is—wordt er een oude, onverwerkte pijn geactiveerd. Je onbewuste brein doet er alles aan om je te beschermen en die pijn te vermijden, wat leidt tot verschillende overlevingsstrategieën.
De vier uitsingsstrategieën van de overlevingsmodus
- Fight (Vechten): In deze fase zoek je naar manieren om het gevaar te overwinnen. Dit kan zich uiten in conflicten of verhitte discussies (bijvoorbeeld een argument met een partner).
- Flight (Vluchten): Wanneer vechten geen optie is, kies je ervoor om de situatie te ontvluchten. Dit kan letterlijk zijn (weglopen) of figuurlijk (door te scrollen op je telefoon, eten, of tv-kijken).
- Freeze (Bevriezen): Als je niet kunt ontsnappen aan de situatie, ervaar je een verlamming. Je wilt handelen, maar komt niet in beweging (bijvoorbeeld niet kunnen beginnen aan huishoudelijke taken of het uiten van je gevoelens).
- Fawn (Pleasen): Dit is een aanpassingsmechanisme, vaak gezien bij kinderen, waarbij je jezelf voortdurend aanpast om conflicten te vermijden en goedkeuring te krijgen.
Het vertoeven in de overlevingsmodus is geen bewuste keuze; het is een onbewust mechanisme dat in ons brein wordt geactiveerd. Het is belangrijk te beseffen dat dit niet je schuld is, maar een overlevingspatroon dat in gang werd gezet om te overleven.
Hoe wordt de overlevingsmodus geactiveerd?
De overlevingsmodus wordt altijd getriggerd door angst of negatieve gedachten. Dit kan voortkomen uit langdurige stress, het meemaken van verlies, traumatische gebeurtenissen of zelfs kleine triggers die je terugbrengen naar pijnlijke situaties uit het verleden. Deze gebeurtenissen kunnen teruggaan tot in de kindertijd, dit kan zelfs vorige generatie belasting zijn welke werd overgedragen op jou, maar ook gebeurtenissen uit vorige levens kunnen op dit moment invloed op jou hebben. Elk moment dat je brein als gevaarlijk beschouwt—zelfs irrationele zaken—kan deze modus activeren.
Voorbeeld: Een ogenschijnlijk onschuldige opmerking van een collega kan herinneringen oproepen aan een negatieve ervaring uit de kindertijd, waardoor je brein onmiddellijk in de overlevingsmodus schiet.
Hoe merk je dat je in die overlevingsmodus zit?
De symptomen van de overlevingsmodus kunnen variëren, maar enkele veelvoorkomende tekenen zijn:
- Chronische vermoeidheid en de behoefte om veel te slapen
- Onrust: je hoofd draait constant en je kunt niet tot rust komen
- Verlies van richting: je voelt je verloren en weet niet wat te doen
- Hyperalertheid: je staat constant ‘aan’ en voelt je onveilig
- Prikkelbaarheid: je voelt je snel aangevallen of reageert agressief
- Angstaanvallen
- Gebrek aan motivatie/concentratie
- Isolatie van vrienden en familie
- …
Al deze symptomen kunnen je verhouden van het voelen van wat er werkelijk aan de hand is en het ondernemen van actie.
Wat zijn de gevolgen van langdurig in overlevingsmodus te zitten?
Wanneer je langdurig in de overlevingsmodus blijft, kan dit leiden tot:
- Fysieke klachten
- Ziektes
- Depressie en burn-out
- Moeite met concentreren
- Verhoogde angstgevoelens
- Een negatieve focus en pessimisme
- Minder diepgaande en betekenisvolle relaties
- …
De impact van de overlevingsmodus kan dus verstrekkend zijn en heeft invloed op elk aspect van je leven.
Strategieën om uit je overlevingsmodus te komen
- Bewustwording: Begin met het herkennen van je triggers. Wat maakt dat je in deze modus schiet? Bewustzijn is de eerste stap naar verandering.
- Ademhaling: Let op je ademhaling. Is deze hoog en oppervlakkig? Probeer regelmatig buikademhalingsoefeningen. Dit kan je helpen om te ontspannen en weer in contact te komen met je lichaam.
- Zelfzorg & Ontspanning: Reflecteer op hoeveel ontspanning er momenteel in je leven is. Neem tijd voor jezelf en zorg ervoor dat je zowel fysiek als mentaal tot rust kunt komen.
- Ken je Voorkeursstrategie: Weet welke overlevingsstrategie jij het vaakst gebruikt. Dit helpt je om sneller te herkennen wanneer je opnieuw in de overlevingsmodus bent beland.
- Innerlijk Werk: Werk aan je overtuigingen, angsten en oude wonden. Heling van je innerlijke kind en het vergroten van je comfortzone kunnen je helpen om minder snel op triggers te reageren.
Jouw volgende stappen
Wil je actief aan de slag met het aanpakken van jouw triggers en het doorbreken van de overlevingsmodus? Overweeg dan een NEI-sessie of het “Boost Jouw Mojo” traject. Hierin krijg je de tools en ondersteuning die je nodig hebt om deze patronen te doorbreken en meer rust in je leven te creëren.
Neem de controle terug over je leven en maak de eerste stap naar herstel!
Liefs,
Wendy ❤️
Met dank aan Maike van Natural Softie voor het mee vormgeven van dit artikel.
